Γράφει η Ελένη Παπατσώρη

Φαντασία είναι ψυχική ικανότητα του ανθρώπου να δημιουργήσει νέες εικόνες, νέες παραστάσεις, νέες μορφές, από στοιχεία που υπάρχουν ήδη στην συνείδησή του. Έχει πολύ στενή σχέση με την μνήμη, γι΄ αυτό όπως και στις άλλες πνευματικές δημιουργίες, βασικό ρόλο παίζει η γνώση. Η νόηση επίσης βοηθάει τους συνειρμούς. Μεγάλο κίνητρο της φαντασίας είναι το συναίσθημα (πίστη, ελπίδα, έρωτας, ενθουσιασμός, μίσος, αγανάκτηση κτλ.). Επίδραση στην λειτουργία της φαντασίας έχει και κάθε τεχνικός ερεθισμός του εγκεφάλου (οινόπνευμα, καπνός, καφές, ναρκωτικές ουσίες ...).

Η φαντασία ως ψυχική ενέργεια είναι α) παθητική χωρίς θέληση και αφορά κυρίως τα παιδιά και β) ενεργητική με προαίρεση και συνείδηση και αφορά την τέχνη και την επιστήμη. Η φαντασία, αν εξετασθεί ως προς το αποτέλεσμα διακρίνεται σε α) εποπτική, κατά την οποία η σύλληψη της ιδέας παράγεται καθαρά από την σκέψη και β) δημιουργική η οποία παράγει νέες μορφές είτε αφαιρώντας (αφαιρετική), είτε προσθέτοντας (προσθετική), σε ήδη παλιές γνωστές μορφές.

Με την φαντασία πορεύεται ο άνθρωπος σε όλα τα στάδια της ζωής του. Από την παιδική ηλικία εγείρεται η φαντασία, στην εφηβική ηλικία είναι φυσιολογικό να είναι πιο πλούσια και πιο ζωηρή με ονειροπολήματα (σεξουαλικά, καλλιτεχνικά) και στην μετέπειτα ζωή με την φαντασία εγείρεται και προάγεται η ιδιοφυία και το δαιμόνιο που έχουν αποτελέσματα στην μουσική, ποίηση, εικαστικά και στην επιστήμη.

Τελικά η φαντασία λειτουργεί ώστε ο βίος να μην είναι ανιαρός και ασήμαντος. Στην λογοτεχνία έχει επίσης σπουδαία θέση καθώς με αυτή πλάθονται” πρόσωπα και γενικά χαρακτήρες πέρα από το πραγματικό ως προσωπικά δημιουργήματα του καλλιτέχνη, λογοτέχνη, δημιουργού.

Πλάθουν όμως και οι λαοί εξαιρετικά δημιουργήματα ανά τους αιώνες (Ιπποκένταυρος, Λερναία Ύδρα, Στυμφαλίδες όρνιθες, Σκύλα και Χάρυβδη, Άργος και Κέρβερος, Μινώταυρος, Παν, Σφίγγα της Αιγύπτου, Δικέφαλος Αετός). Αλλά και στην χριστιανική πίστη η “αποκάλυψη”  του Ιωάννη είναι κύημα της φαντασίας του με αποτέλεσμα την χριστιανική μυθολογία της εποχής του.

Πολλοί λογοτέχνες στην Ευρώπη χρησιμοποίησαν την φαντασία ως όπλο και έφεραν αριστουργήματα. Burger - Ελεονόρα, Σαίξπηρ - Τρικυμία, Ουγκώ, Χόφμαν, Πόε. (Μια αναφορά στον τελευταίο ότι τα διηγήματα του δεν είναι καθαρά φανταστικά αλλά αληθοφανή). Ιούλιος Βερν ο πρώτος διδάξας στην επιστημονική φαντασία. Στην Ελλάδα πολλά μοιρολόγια με πρώτο, του νεκρού αδερφού - Βιτσέντζου  Κορνάρου και ο δωδεκάλογος του γύφτου - Κωστή Παλαμά να κατέχουν την πρώτη θέση.

Φαντασία και στην μουσική. Βεβαίως. Είναι η ελεύθερη σύνθεση χωρίς κανόνες, αλλά και η διασκευή μελοδραμάτων ή λαϊκών τραγουδιών, την φαντασία έχει ως βασικό εργαλείο.

Τέλος με τον όρο «καταληπτική» φαντασία, εννοούμε το πώς αντιλαμβάνεται με την φαντασία του ο επιστήμονας, κάτι το οποίο δεν το έχει δει και δεν μπορεί να το δει, αλλά είναι σίγουρος πως συμβαίνει. Κυρίως στον χώρο του σύμπαντος με την αστρονομία και την αστροφυσική.

Η υπερβολική φαντασία είναι ένα είδος παραφροσύνης, γι΄ αυτό απαιτείται σταθερότητα και συγκεκριμένος σκοπός. Κάθε δημιούργημά της ξεφεύγει του σκοπού του, αν δεν παρεμβαίνει η κρίση της σκέψης.

Διαθέτετε το χάρισμα της φαντασίας και σε ποιο βαθμό;

Αποκτήστε τη γνώση, ελέγξτε το και καλή Αρχή σε νέους δημιουργικούς - μαγικούς δρόμους.

Σας χαιρετώ.

Εις το επανιδείν.