Σκιά μέσα από τις χαραμάδες
κυλά της σκέψης μου το μάτι.
Διάβηκα το κατώφλι,
η πόρτα ανοιχτή, το κέντρο φλέγεται.
Ο,τι λατρεύει!
Αισθάνομαι υπέρμετρα πλήρης.
Έχω μια ευαισθησία στο δέρμα και δεν κάθομαι στον ήλιο, ή εσύ δεν έχεις αίσθηση της πραγματικότητας, αεροβατείς, ή είναι κάποιος ευερέθιστος και γι΄ αυτό είναι γκρινιάρης ή είναι αναίσθητος , «χοντρόπετσος», δηλαδή δεν συγκινείται εύκολα, ή σχέση μας δημιουργήθηκε από αίσθημα, αμοιβαία αυθόρμητη έλξη.
Όλες αυτές και όχι μόνο, είναι λέξεις της καθημερινότητάς μας, που τις περισσότερες φορές προκαλούν σύγχυση στο νόημα των λόγων, διότι δεν εννοούμε όλοι το ίδιο με κάθε μία.
Στη λέξη αίσθημα θα εστιάσω, γνωρίζοντας πως στη καθομιλουμένη την χρησιμοποιούμε για υποκειμενικές καταστάσεις, συναισθήματα. Είναι γνωστή η ειρωνική έκφραση: Σχέση από λεπτά αισθήματα, συνοδευόμενη από την χαρακτηριστική κίνηση των δακτύλων του χεριού μας , υπονοώντας χρήματα.
Αίσθημα είναι η συνείδηση του ήχου, του φωτός, των γεύσεων, των οσμών, του πόνου, της θερμοκρασίας, της πείνας, της δίψας, της ευδιαθεσίας και της κακοδιαθεσίας του σώματός μας.
Είναι γεγονός ψυχικό, πρωταρχικό και στοιχειώδες δηλαδή πριν από αυτό δεν υπάρχει κάτι άλλο και δεν αναλύεται σε άλλα πιο απλά γεγονότα. Όπως σε ένα τυφλό από γεννήσεως δεν μπορείς να του δώσεις να καταλάβει τι είναι το αίσθημα του φωτός με λόγια, έτσι και σε κάποιον που βλέπει λέμε πώς αίσθημα είναι αυτό που θα συνειδητοποιήσεις αν ανάψω αυτή την ηλεκτρική λάμπα. Δεν μπορούμε να πούμε τι είναι το αίσθημα παρά μόνο περιγραφικά.
Τα αίτια που το προκαλούν τα λέμε ερεθισμούς που βρίσκονται εκτός του οργανισμού μας(φως, ήχος, οσμή) ή εντός αυτού (πείνα, δίψα, κούραση).
Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως αίσθημα είναι ένα στοιχειώδες πρωταρχικό ψυχικό γεγονός που δημιουργείται από ερεθισμούς έξω από εμάς ή και μέσα μας.
Πρέπει όμως να το ξεχωρίσουμε από τα άλλα ψυχικά φαινόμενα όπως τα συναισθήματα (χαρά , λύπη, ελπίδα, φόβος, συμπάθεια, μίσος) που είναι υποκειμενικές καταστάσεις που ανήκουν αποκλειστικά στο εγώ (η λογοτεχνία δεν τα ξεχωρίζει) και τις βουλητικές τάσεις, τις ορμές, τις ορέξεις (ακρίβεια λόγου, ευσυνειδησία, υπομονή, επιμέλεια) που είναι ψυχικές προδιαθέσεις, προκειμένου να ενεργείς προς συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Η ουσιώδης διαφορά του αισθήματος από το συναίσθημα και την βουλητική προδιάθεση είναι ότι το αίσθημα προκαλείται και από εξωτερικά αίτια.
Πως γεννιέται ένα αίσθημα; Βεβαίως, υπάρχουν σειρά φαινομένων που προηγούνται.
Τα φυσικά πρώτα (ήχος, φως, οσμή), τα φυσιολογικά μετά (αλλοιώσεις του αισθητηρίου των νεύρων του εγκεφάλου) και τέλος τα ψυχολογικά φαινόμενα: Τα αισθήματα.
Γενικά ερεθισμοί είναι όλα τα γεγονότα που προηγούνται από το αίσθημα εκτός από την συνείδηση.
Ο εξωτερικός ερεθισμός «ήχος» σύμφωνα με την φυσική, είναι δόνηση του αέρα, εμείς όμως αίσθημα ήχου δεν εννοούμε αυτό , αλλά την συνείδηση του ήχου. Η δόνηση είναι εξωτερική αιτία, η ικανότητά μας να εξωτερικεύσει τα αισθήματα της συνείδησης τα αποδίδει ως ιδιότητες στα εξωτερικά αίτια. Διότι έξω από την συνείδησή μας δεν υπάρχουν αισθήματα ήχου, φωτός, γεύσης, αλλά δονήσεις ή χημικές ενέργειες.
Μέσα σε κάθε αίσθημα έχουμε την ποιότητα ( την διαφορά πράσινο - κόκκινο, γλυκό-αλμυρό) και την ένταση (το φως ήλιου - σελήνης).
Ανάλογα με το αισθητήριο όργανο του σώματος έχουμε αισθήματα: όρασης, ακοής, οσμής, γεύσης και αφής.
Αισθήματα δερμικά (πόνος, κρύο, θερμότητα, πίεση), αισθήματα κίνησης και ισορροπίας (μυϊκά, κατεύθυνσης, ζάλη) και οργανικά αισθήματα (πείνα, δίψα, κόπωση, αναπνοή).
Το αίσθημα είναι σημαντικότατο κοσμικό γεγονός. Από τις γνώσεις μας μέχρι τώρα μόνο ο άνθρωπος και τα ζώα αισθάνονται, ανταποκρίνονται σε ορισμένες ενέργειες του εξωτερικού κόσμου. Χωρίς τον άνθρωπο εφοδιασμένο με αισθητήρια δεν θα υπήρχε το ψυχικό φαινόμενο του αισθήματος. Ο Γερμανός φυσιοδίφης Reymond, σχολιάζοντας σχετικό χωρίο της γραφής λέει: «Το φως δεν φάνηκε στο σύμπαν με την γέννηση του ήλιου, αλλά όταν στο βάθος των θαλασσών εμφανίστηκε ένα όν ικανό να αισθανθεί φως στη συνείδησή του». «Λέτε»;
Αυτό που λέμε φύση, κόσμο, είναι κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα των αισθητηρίων μας, αποτέλεσμα του συνδυασμού εξωτερικών αιτίων και της ιδιαίτερης κατασκευής του οργανισμού μας. Ο εξωτερικός ερεθισμός είναι εύκολα αντιληπτός. Το θέμα γίνεται δύσκολο αν θελήσουμε να παρακολουθήσουμε την ενέργεια της εξωτερικής αιτίας επί των αισθητηρίων και ιδίως στην τελική της μετατροπή σε αίσθημα, που είναι γεγονός της συνείδησης (ψυχής). Στο σημείο αυτό αναπτύχθηκαν φιλοσοφικές θεωρίες περί των αισθήσεων (Αισθησιολογία). Οι Έλληνες φιλόσοφοι Ηράκλειτος, Δημόκριτος, Πλάτωνας, υποστήριξαν πως οι αισθήσεις είναι κακοί μάρτυρες της γνώσης. Ο Αριστοτέλης αντιθέτως μας λέει ότι οι αισθήσεις ποτέ δεν μας απατούν και κάθε λαθεμένη αντίληψη προέρχεται από λαθεμένη κρίση. Γι΄αυτό η αίσθηση είναι η πρώτη πηγή από την οποία προέρχονται οι γνώσεις και δίπλα της υπάρχει και ο νους ως ενέργεια συνείδησης. Οι αισθήσεις μεταφέρουν στην συνείδηση μας το υλικό των εξωτερικών εντυπώσεων, ο νους το επεξεργάζεται και του δίνει μορφή.
Πολύ αργότερα επικράτησε η αντίληψη πως η μόνη πηγή του πνευματικού μας βίου είναι η αίσθηση μέσω των αισθημάτων (Αισθησιοκρατία). Είναι η απαρχή του υλισμού. Σε αντίθεση με την θεωρία που υποστηρίζει πως πηγή και κριτήριο της αληθινής γνώσης είναι ο νους ή ο λόγος. (Ορθολογισμός).
Σήμερα αναπτύσσεται η αντίληψη περί ψυχικού αυθορμήτου, προϋπάρχει δηλαδή πρωταρχικό ρεύμα ψυχικό και αντιδρά ανάλογα με την αφορμή σε αίσθημα, συναίσθημα ή τάση βούλησης.
Η κοσμική εμπειρία μας εμφανίζει τα φαινόμενα μάλλον ως σύνθεση, μάλλον ως εμπειρία των ολίγων γνωστών παραγόντων και των πολλών αγνώστων.
Ο άνθρωπος και η φύση, αυτό που ονομάζουμε ψυχικό φαινόμενο και φυσικός ερεθισμός είναι τόσο εσωτερικά συνδεδεμένα ώστε ο χωρισμός φαίνεται τεχνικός και μόνο κατά τον άνθρωπο.
«Ο κόσμος είναι η παράστασή μας». Και το αίσθημα δίνει το νόημα και στην ύπαρξή μας και στην φύση.
Σας χαιρετώ. Εις το επανιδείν.
ΑΙΣΘΗΜΑ: «Αισθάνομαι, άρα υπάρχω»;
Μοιράσου το άρθρο:
11-07-2023
Γράφει η Ελένη Παπατσώρη
Σχετικά Άρθρα
Σκιά μέσα από τις χαραμάδες
κυλά της σκέψης μου το μάτι.
Διάβηκα το κατώφλι,
η πόρτα ανοιχτή, το κέντρο φλέγεται.
Ο,τι λατρεύει!
Αισθάνομαι υπέρμετρα πλήρης.
Έχω μια ευαισθησία στο δέρμα και δεν κάθομαι στον ήλιο, ή εσύ δεν έχεις αίσθηση της πραγματικότητας, αεροβατείς, ή είναι κάποιος ευερέθιστος και γι΄ αυτό είναι γκρινιάρης ή είναι αναίσθητος , «χοντρόπετσος», δηλαδή δεν συγκινείται εύκολα, ή σχέση μας δημιουργήθηκε από αίσθημα, αμοιβαία αυθόρμητη έλξη.
Όλες αυτές και όχι μόνο, είναι λέξεις της καθημερινότητάς μας, που τις περισσότερες φορές προκαλούν σύγχυση στο νόημα των λόγων, διότι δεν εννοούμε όλοι το ίδιο με κάθε μία.
Στη λέξη αίσθημα θα εστιάσω, γνωρίζοντας πως στη καθομιλουμένη την χρησιμοποιούμε για υποκειμενικές καταστάσεις, συναισθήματα. Είναι γνωστή η ειρωνική έκφραση: Σχέση από λεπτά αισθήματα, συνοδευόμενη από την χαρακτηριστική κίνηση των δακτύλων του χεριού μας , υπονοώντας χρήματα.
Αίσθημα είναι η συνείδηση του ήχου, του φωτός, των γεύσεων, των οσμών, του πόνου, της θερμοκρασίας, της πείνας, της δίψας, της ευδιαθεσίας και της κακοδιαθεσίας του σώματός μας.
Είναι γεγονός ψυχικό, πρωταρχικό και στοιχειώδες δηλαδή πριν από αυτό δεν υπάρχει κάτι άλλο και δεν αναλύεται σε άλλα πιο απλά γεγονότα. Όπως σε ένα τυφλό από γεννήσεως δεν μπορείς να του δώσεις να καταλάβει τι είναι το αίσθημα του φωτός με λόγια, έτσι και σε κάποιον που βλέπει λέμε πώς αίσθημα είναι αυτό που θα συνειδητοποιήσεις αν ανάψω αυτή την ηλεκτρική λάμπα. Δεν μπορούμε να πούμε τι είναι το αίσθημα παρά μόνο περιγραφικά.
Τα αίτια που το προκαλούν τα λέμε ερεθισμούς που βρίσκονται εκτός του οργανισμού μας(φως, ήχος, οσμή) ή εντός αυτού (πείνα, δίψα, κούραση).
Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως αίσθημα είναι ένα στοιχειώδες πρωταρχικό ψυχικό γεγονός που δημιουργείται από ερεθισμούς έξω από εμάς ή και μέσα μας.
Πρέπει όμως να το ξεχωρίσουμε από τα άλλα ψυχικά φαινόμενα όπως τα συναισθήματα (χαρά , λύπη, ελπίδα, φόβος, συμπάθεια, μίσος) που είναι υποκειμενικές καταστάσεις που ανήκουν αποκλειστικά στο εγώ (η λογοτεχνία δεν τα ξεχωρίζει) και τις βουλητικές τάσεις, τις ορμές, τις ορέξεις (ακρίβεια λόγου, ευσυνειδησία, υπομονή, επιμέλεια) που είναι ψυχικές προδιαθέσεις, προκειμένου να ενεργείς προς συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Η ουσιώδης διαφορά του αισθήματος από το συναίσθημα και την βουλητική προδιάθεση είναι ότι το αίσθημα προκαλείται και από εξωτερικά αίτια.
Πως γεννιέται ένα αίσθημα; Βεβαίως, υπάρχουν σειρά φαινομένων που προηγούνται.
Τα φυσικά πρώτα (ήχος, φως, οσμή), τα φυσιολογικά μετά (αλλοιώσεις του αισθητηρίου των νεύρων του εγκεφάλου) και τέλος τα ψυχολογικά φαινόμενα: Τα αισθήματα.
Γενικά ερεθισμοί είναι όλα τα γεγονότα που προηγούνται από το αίσθημα εκτός από την συνείδηση.
Ο εξωτερικός ερεθισμός «ήχος» σύμφωνα με την φυσική, είναι δόνηση του αέρα, εμείς όμως αίσθημα ήχου δεν εννοούμε αυτό , αλλά την συνείδηση του ήχου. Η δόνηση είναι εξωτερική αιτία, η ικανότητά μας να εξωτερικεύσει τα αισθήματα της συνείδησης τα αποδίδει ως ιδιότητες στα εξωτερικά αίτια. Διότι έξω από την συνείδησή μας δεν υπάρχουν αισθήματα ήχου, φωτός, γεύσης, αλλά δονήσεις ή χημικές ενέργειες.
Μέσα σε κάθε αίσθημα έχουμε την ποιότητα ( την διαφορά πράσινο - κόκκινο, γλυκό-αλμυρό) και την ένταση (το φως ήλιου - σελήνης).
Ανάλογα με το αισθητήριο όργανο του σώματος έχουμε αισθήματα: όρασης, ακοής, οσμής, γεύσης και αφής.
Αισθήματα δερμικά (πόνος, κρύο, θερμότητα, πίεση), αισθήματα κίνησης και ισορροπίας (μυϊκά, κατεύθυνσης, ζάλη) και οργανικά αισθήματα (πείνα, δίψα, κόπωση, αναπνοή).
Το αίσθημα είναι σημαντικότατο κοσμικό γεγονός. Από τις γνώσεις μας μέχρι τώρα μόνο ο άνθρωπος και τα ζώα αισθάνονται, ανταποκρίνονται σε ορισμένες ενέργειες του εξωτερικού κόσμου. Χωρίς τον άνθρωπο εφοδιασμένο με αισθητήρια δεν θα υπήρχε το ψυχικό φαινόμενο του αισθήματος. Ο Γερμανός φυσιοδίφης Reymond, σχολιάζοντας σχετικό χωρίο της γραφής λέει: «Το φως δεν φάνηκε στο σύμπαν με την γέννηση του ήλιου, αλλά όταν στο βάθος των θαλασσών εμφανίστηκε ένα όν ικανό να αισθανθεί φως στη συνείδησή του». «Λέτε»;
Αυτό που λέμε φύση, κόσμο, είναι κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα των αισθητηρίων μας, αποτέλεσμα του συνδυασμού εξωτερικών αιτίων και της ιδιαίτερης κατασκευής του οργανισμού μας. Ο εξωτερικός ερεθισμός είναι εύκολα αντιληπτός. Το θέμα γίνεται δύσκολο αν θελήσουμε να παρακολουθήσουμε την ενέργεια της εξωτερικής αιτίας επί των αισθητηρίων και ιδίως στην τελική της μετατροπή σε αίσθημα, που είναι γεγονός της συνείδησης (ψυχής). Στο σημείο αυτό αναπτύχθηκαν φιλοσοφικές θεωρίες περί των αισθήσεων (Αισθησιολογία). Οι Έλληνες φιλόσοφοι Ηράκλειτος, Δημόκριτος, Πλάτωνας, υποστήριξαν πως οι αισθήσεις είναι κακοί μάρτυρες της γνώσης. Ο Αριστοτέλης αντιθέτως μας λέει ότι οι αισθήσεις ποτέ δεν μας απατούν και κάθε λαθεμένη αντίληψη προέρχεται από λαθεμένη κρίση. Γι΄αυτό η αίσθηση είναι η πρώτη πηγή από την οποία προέρχονται οι γνώσεις και δίπλα της υπάρχει και ο νους ως ενέργεια συνείδησης. Οι αισθήσεις μεταφέρουν στην συνείδηση μας το υλικό των εξωτερικών εντυπώσεων, ο νους το επεξεργάζεται και του δίνει μορφή.
Πολύ αργότερα επικράτησε η αντίληψη πως η μόνη πηγή του πνευματικού μας βίου είναι η αίσθηση μέσω των αισθημάτων (Αισθησιοκρατία). Είναι η απαρχή του υλισμού. Σε αντίθεση με την θεωρία που υποστηρίζει πως πηγή και κριτήριο της αληθινής γνώσης είναι ο νους ή ο λόγος. (Ορθολογισμός).
Σήμερα αναπτύσσεται η αντίληψη περί ψυχικού αυθορμήτου, προϋπάρχει δηλαδή πρωταρχικό ρεύμα ψυχικό και αντιδρά ανάλογα με την αφορμή σε αίσθημα, συναίσθημα ή τάση βούλησης.
Η κοσμική εμπειρία μας εμφανίζει τα φαινόμενα μάλλον ως σύνθεση, μάλλον ως εμπειρία των ολίγων γνωστών παραγόντων και των πολλών αγνώστων.
Ο άνθρωπος και η φύση, αυτό που ονομάζουμε ψυχικό φαινόμενο και φυσικός ερεθισμός είναι τόσο εσωτερικά συνδεδεμένα ώστε ο χωρισμός φαίνεται τεχνικός και μόνο κατά τον άνθρωπο.
«Ο κόσμος είναι η παράστασή μας». Και το αίσθημα δίνει το νόημα και στην ύπαρξή μας και στην φύση.
Σας χαιρετώ. Εις το επανιδείν.
κυλά της σκέψης μου το μάτι.
Διάβηκα το κατώφλι,
η πόρτα ανοιχτή, το κέντρο φλέγεται.
Ο,τι λατρεύει!
Αισθάνομαι υπέρμετρα πλήρης.
Έχω μια ευαισθησία στο δέρμα και δεν κάθομαι στον ήλιο, ή εσύ δεν έχεις αίσθηση της πραγματικότητας, αεροβατείς, ή είναι κάποιος ευερέθιστος και γι΄ αυτό είναι γκρινιάρης ή είναι αναίσθητος , «χοντρόπετσος», δηλαδή δεν συγκινείται εύκολα, ή σχέση μας δημιουργήθηκε από αίσθημα, αμοιβαία αυθόρμητη έλξη.
Όλες αυτές και όχι μόνο, είναι λέξεις της καθημερινότητάς μας, που τις περισσότερες φορές προκαλούν σύγχυση στο νόημα των λόγων, διότι δεν εννοούμε όλοι το ίδιο με κάθε μία.
Στη λέξη αίσθημα θα εστιάσω, γνωρίζοντας πως στη καθομιλουμένη την χρησιμοποιούμε για υποκειμενικές καταστάσεις, συναισθήματα. Είναι γνωστή η ειρωνική έκφραση: Σχέση από λεπτά αισθήματα, συνοδευόμενη από την χαρακτηριστική κίνηση των δακτύλων του χεριού μας , υπονοώντας χρήματα.
Αίσθημα είναι η συνείδηση του ήχου, του φωτός, των γεύσεων, των οσμών, του πόνου, της θερμοκρασίας, της πείνας, της δίψας, της ευδιαθεσίας και της κακοδιαθεσίας του σώματός μας.
Είναι γεγονός ψυχικό, πρωταρχικό και στοιχειώδες δηλαδή πριν από αυτό δεν υπάρχει κάτι άλλο και δεν αναλύεται σε άλλα πιο απλά γεγονότα. Όπως σε ένα τυφλό από γεννήσεως δεν μπορείς να του δώσεις να καταλάβει τι είναι το αίσθημα του φωτός με λόγια, έτσι και σε κάποιον που βλέπει λέμε πώς αίσθημα είναι αυτό που θα συνειδητοποιήσεις αν ανάψω αυτή την ηλεκτρική λάμπα. Δεν μπορούμε να πούμε τι είναι το αίσθημα παρά μόνο περιγραφικά.
Τα αίτια που το προκαλούν τα λέμε ερεθισμούς που βρίσκονται εκτός του οργανισμού μας(φως, ήχος, οσμή) ή εντός αυτού (πείνα, δίψα, κούραση).
Μπορούμε λοιπόν να πούμε πως αίσθημα είναι ένα στοιχειώδες πρωταρχικό ψυχικό γεγονός που δημιουργείται από ερεθισμούς έξω από εμάς ή και μέσα μας.
Πρέπει όμως να το ξεχωρίσουμε από τα άλλα ψυχικά φαινόμενα όπως τα συναισθήματα (χαρά , λύπη, ελπίδα, φόβος, συμπάθεια, μίσος) που είναι υποκειμενικές καταστάσεις που ανήκουν αποκλειστικά στο εγώ (η λογοτεχνία δεν τα ξεχωρίζει) και τις βουλητικές τάσεις, τις ορμές, τις ορέξεις (ακρίβεια λόγου, ευσυνειδησία, υπομονή, επιμέλεια) που είναι ψυχικές προδιαθέσεις, προκειμένου να ενεργείς προς συγκεκριμένη κατεύθυνση.
Η ουσιώδης διαφορά του αισθήματος από το συναίσθημα και την βουλητική προδιάθεση είναι ότι το αίσθημα προκαλείται και από εξωτερικά αίτια.
Πως γεννιέται ένα αίσθημα; Βεβαίως, υπάρχουν σειρά φαινομένων που προηγούνται.
Τα φυσικά πρώτα (ήχος, φως, οσμή), τα φυσιολογικά μετά (αλλοιώσεις του αισθητηρίου των νεύρων του εγκεφάλου) και τέλος τα ψυχολογικά φαινόμενα: Τα αισθήματα.
Γενικά ερεθισμοί είναι όλα τα γεγονότα που προηγούνται από το αίσθημα εκτός από την συνείδηση.
Ο εξωτερικός ερεθισμός «ήχος» σύμφωνα με την φυσική, είναι δόνηση του αέρα, εμείς όμως αίσθημα ήχου δεν εννοούμε αυτό , αλλά την συνείδηση του ήχου. Η δόνηση είναι εξωτερική αιτία, η ικανότητά μας να εξωτερικεύσει τα αισθήματα της συνείδησης τα αποδίδει ως ιδιότητες στα εξωτερικά αίτια. Διότι έξω από την συνείδησή μας δεν υπάρχουν αισθήματα ήχου, φωτός, γεύσης, αλλά δονήσεις ή χημικές ενέργειες.
Μέσα σε κάθε αίσθημα έχουμε την ποιότητα ( την διαφορά πράσινο - κόκκινο, γλυκό-αλμυρό) και την ένταση (το φως ήλιου - σελήνης).
Ανάλογα με το αισθητήριο όργανο του σώματος έχουμε αισθήματα: όρασης, ακοής, οσμής, γεύσης και αφής.
Αισθήματα δερμικά (πόνος, κρύο, θερμότητα, πίεση), αισθήματα κίνησης και ισορροπίας (μυϊκά, κατεύθυνσης, ζάλη) και οργανικά αισθήματα (πείνα, δίψα, κόπωση, αναπνοή).
Το αίσθημα είναι σημαντικότατο κοσμικό γεγονός. Από τις γνώσεις μας μέχρι τώρα μόνο ο άνθρωπος και τα ζώα αισθάνονται, ανταποκρίνονται σε ορισμένες ενέργειες του εξωτερικού κόσμου. Χωρίς τον άνθρωπο εφοδιασμένο με αισθητήρια δεν θα υπήρχε το ψυχικό φαινόμενο του αισθήματος. Ο Γερμανός φυσιοδίφης Reymond, σχολιάζοντας σχετικό χωρίο της γραφής λέει: «Το φως δεν φάνηκε στο σύμπαν με την γέννηση του ήλιου, αλλά όταν στο βάθος των θαλασσών εμφανίστηκε ένα όν ικανό να αισθανθεί φως στη συνείδησή του». «Λέτε»;
Αυτό που λέμε φύση, κόσμο, είναι κατά μεγάλο μέρος δημιούργημα των αισθητηρίων μας, αποτέλεσμα του συνδυασμού εξωτερικών αιτίων και της ιδιαίτερης κατασκευής του οργανισμού μας. Ο εξωτερικός ερεθισμός είναι εύκολα αντιληπτός. Το θέμα γίνεται δύσκολο αν θελήσουμε να παρακολουθήσουμε την ενέργεια της εξωτερικής αιτίας επί των αισθητηρίων και ιδίως στην τελική της μετατροπή σε αίσθημα, που είναι γεγονός της συνείδησης (ψυχής). Στο σημείο αυτό αναπτύχθηκαν φιλοσοφικές θεωρίες περί των αισθήσεων (Αισθησιολογία). Οι Έλληνες φιλόσοφοι Ηράκλειτος, Δημόκριτος, Πλάτωνας, υποστήριξαν πως οι αισθήσεις είναι κακοί μάρτυρες της γνώσης. Ο Αριστοτέλης αντιθέτως μας λέει ότι οι αισθήσεις ποτέ δεν μας απατούν και κάθε λαθεμένη αντίληψη προέρχεται από λαθεμένη κρίση. Γι΄αυτό η αίσθηση είναι η πρώτη πηγή από την οποία προέρχονται οι γνώσεις και δίπλα της υπάρχει και ο νους ως ενέργεια συνείδησης. Οι αισθήσεις μεταφέρουν στην συνείδηση μας το υλικό των εξωτερικών εντυπώσεων, ο νους το επεξεργάζεται και του δίνει μορφή.
Πολύ αργότερα επικράτησε η αντίληψη πως η μόνη πηγή του πνευματικού μας βίου είναι η αίσθηση μέσω των αισθημάτων (Αισθησιοκρατία). Είναι η απαρχή του υλισμού. Σε αντίθεση με την θεωρία που υποστηρίζει πως πηγή και κριτήριο της αληθινής γνώσης είναι ο νους ή ο λόγος. (Ορθολογισμός).
Σήμερα αναπτύσσεται η αντίληψη περί ψυχικού αυθορμήτου, προϋπάρχει δηλαδή πρωταρχικό ρεύμα ψυχικό και αντιδρά ανάλογα με την αφορμή σε αίσθημα, συναίσθημα ή τάση βούλησης.
Η κοσμική εμπειρία μας εμφανίζει τα φαινόμενα μάλλον ως σύνθεση, μάλλον ως εμπειρία των ολίγων γνωστών παραγόντων και των πολλών αγνώστων.
Ο άνθρωπος και η φύση, αυτό που ονομάζουμε ψυχικό φαινόμενο και φυσικός ερεθισμός είναι τόσο εσωτερικά συνδεδεμένα ώστε ο χωρισμός φαίνεται τεχνικός και μόνο κατά τον άνθρωπο.
«Ο κόσμος είναι η παράστασή μας». Και το αίσθημα δίνει το νόημα και στην ύπαρξή μας και στην φύση.
Σας χαιρετώ. Εις το επανιδείν.
